تحلیل سیستم حکمرانی شبکه‌ای مدیریت بحران شهر تهران مبتنی بر حاکمیت مشارکتی: کاربردی از تحلیل شبکه‌های اجتماعی

Abstract

زمینه و هدف پژوهش حاضر سیستم حکمرانی شبکه‌ای حل مسائل حوزه ایمنی و مدیریت بحران شهر تهران را به‌منظور ارزیابی توزیع قدرت قانونی کنشگران در برنامه‌ توسعه شهر با تأکید بر مشارکت نهادهای دولتی‌حاکمیتی، بخش خصوصی، نهادهای مردمی و جوامع محلی با استفاده از تحلیل شبکه‌های اجتماعی تحلیل کرده است. روش برای این منظور ابتدا برنامه چهارم شهر تهران در حوزه ایمنی و مدیریت بحران بررسی شد و 22 حکم با 101 موضوع و 47 کنشگر مسئول و همکار شامل 26 کنشگر شهرداری تهران و 21 نهاد / سازمان همکار برنامه ایمنی و مدیریت بحران در محورهای حمل‌ونقل و ترافیک، ایمنی شهری و بافت فرسوده، مسائل فرهنگی و اجتماعی و هوشمندسازی و توسعه مدیریت شناسایی شدند. بر‌این‌اساس، منطبق با احکام شناسایی‌شده، سازمان‌ها و نهادهای مسئول و همکار به‌عنوان سطرها و ستون‌های ماتریس شبکه حکمرانی در نظر گرفته شدند و تعداد دفعات همکاری بین سازمان‌ها و نهادها به‌عنوان ارزش سلول‌های ماتریس شبکه همکاری وارد محاسبات شدند. ماتریس شبکه همکاری کنشگران بر مبنای شاخص میزان مرکزیت درجه ورودی و خروجی و مرکزیت بینابینی، فاصله ژئودزیک و تراکم و انسجام تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نتایج تحلیل سیستم حکمرانی نشان از اعتقاد برنامه‌ریزان به حاکمیت مشارکتی در حل مسائل ایمنی و مدیریت بحران شهر است، با وجود این مشارکت شهروندان، جوامع محلی، سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی نیازمند تقویت و گسترش همکاری قانونی است. به‌طوری‌که عدم شفافیت در تعیین نقش‌، مسئولیت‌ها و اختیارات کنشگران نهادی خارج از شهرداری تهران نظیر نهادهای اجرایی، قانون‌گذار و نهادهای نظارتی مبنی بر توافق جمعی، عدم وجود سیاست‌های تسهیل‌کننده و مشوق بخش خصوصی و بنگاه‌های اقتصادی، دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی و مشارکت جوامع محلی و شهروندان در شبکه همکاری، نیازمند توجه قانون‌گذاران و برنامه‌ریزان و پشتیبانی از حکمرانی شبکه‌ای در حل مسائل مدیریت بحران شهر تهران است. نتیجه گیری توصیه‌های سیاستی بهبود سیستم حکمرانی مدیریت بحران شهر تهران را در راستای تعادل‌بخشی در توزیع قدرت قانونی میان نهادهای مسئول و همکار برنامه ایمنی و مدیریت بحران شهر تهران مبتنی بر فرصت‌های مشارکت برابر کنشگران کلیدی شامل تقویت شبکه همکاری کنشگران شهرداری و کنشگران بین‌نهادی در راستای ظرفیت‌سازی حل مسائل کلیدی ایمنی و مدیریت بحران، تقویت شبکه ارتباطی و بهره‌برداری مستمر از ظرفیت نخبگانی دانشگاهی و مشاورین، تقویت سازوکار مشارکت شهروندان، سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی، آگاه‌سازی و تقویت اعتماد عمومی شهروندان به برنامه‌‌‌‌های ایمنی و مدیریت بحران شهر تهران مبتنی بر رسانه جمعی، طرح سیاست‌‌‌‌های تشویقی بهره‌گیری از ظرفیت و مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان و کسب‌وکارهای نوپا و خلاق در حل مسائل ایمنی و مدیریت بحران شهر تهران؛ طرح سیاست‌‌‌‌های تشویقی مشارکت مدیران و کارکنان ؛ تقویت نقش ارتباط قانونی نهادهای مالی و اقتصادی شهر تهران و تأمین مالی طرح‌ها، شفافیت و پاسخ‌گویی نهادهای مکلف به حقوق شهروندان شهر تهران ارائه شد.