مقاله علمی – پژوهشی:‌ تنوع و فراوانی ماهیان در رودخانه سفیدرود

Abstract

رودخانه سفیدرود به‌ عنوان بزرگ‌‌ترین رودخانه شمال کشور، برای بقاء نسل ماهیان رود کوچ دریای خزر دارای اهمیت ویژه‌‌ای است. در این مطالعه، تنوع زیستی و فراوانی ماهیان در هشت نقطه از رودخانه سفیدرود و یک نقطه در ساحل دریا از اسفند 1400 لغایت دی‌‌ماه 1401 مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع، 40 گونه ماهی از گروه‌‌های اکولوژیک رودخانه‌‌ای (26 گونه‌‌)، مهاجر (6 گونه) و مصبی-دریایی (8 گونه) شناسایی گردید. در ناحیه میانی رودخانه بیشترین تعداد (21 گونه) و در ناحیه دریایی کمترین تعداد (17 گونه) مشاهده شد. در بعضی گونه‌ها آشیان اکولوژیک مکانی اختصاصی مشاهده شد. برای مثال، گاوماهی کاسپین (Neogobius caspius) تنها در ساحل دریا، گاوماهی کوچک قفقازی (Knipowitschia caucasica) تنها در ناحیه مصبی و گاوماهی ایران (Ponticola iranicus) تنها در ناحیه بالادست مشاهده شدند. کفال ماهیان تا فاصله 10 کیلومتر از دریا نیز مشاهده شدند. تخم و لارو گونه‌های رود کوچ در بالاترین ایستگاه مشاهده شدند. بچه‌ماهیان شاه‌‌کولی (Alburnus chalcoides) و ماهی سفید (Rutilus frisii) دارای بیشترین میانگین فراوانی (به‌ترتیب 222 و 92 عدد در 200 متر مربع) را در میان گونه‌های شناسایی‌شده بودند. گونه‌‌های سیاه‌‌کولی (Vimba persa)، کفال پوزه‌‌باریک (Chelon saliens)، ماهی مخرج‌‌لوله‌‌ای (Rhodeus amarus)، رفتگرماهی سانیا (Cobitis saniae)، مرواریدماهی قفقاز (Alburnus hohenackeri) و گاوماهی سرگنده کاسپین (Ponticola gorlap) فراوانی متوسط (59-27 عدد در 200 متر مربع) داشتند و فراوانی سایر گونه‌‌ها کمتر 19 عدد در 200 متر مربع بود. کمترین مقدار شاخص تنوع گونه‌‌ای شانون در دورترین ایستگاه‌‌ از دریا، به میزان 03/1 و بیشترین مقدار شاخص در ایستگاه میانی به فاصله 5 کیلومتر از دریا در حد 6/1 سنجش گردید که تفاوت معنی‌دار (05/0p<) بین آنها مشاهده شد. همچنین کمترین و بیشترین مقدار این شاخص در دی و آبان 1401 مشاهده گردید.