خصوصیات بیوشیمیایی میوه دوازده ژنوتیپ بومی زرشک (Berberis spp.)

Abstract

انواع زرشک، ریزمیوه­هایی با رنگ­ها و طعم­های جذاب هستند که تنوع بی­نظیری در ایران دارند. در این پژوهش خصوصیات بیوشیمیایی میوه دوازده ژنوتیپ بومی زرشک مورد مطالعه قرار گرفت. این خصوصیات شامل درصد مواد جامد محلول (TSS)، اسیدیته قابل تیتراسیون (TA)، نسبت TSS/TA، pH، میزان فنل کل، فلاونوئید کل، آنتوسیانین کل، محتوای پروتئین، فیبر خام، قند کل، عناصر معدنی شامل آهن، منیزیوم، روی و مس بودند. نتایج حاکی از تنوع بالای خصوصیات بیوشیمیایی در میان ژنوتیپ­ها بود. کدژنوتیپ 1-13 دارای بیشترین TA (61/5 گرم اسید مالیک در 100 گرم وزن تر) و بیشترین TSS (ºBrix 50/5) بود. کدژنوتیپ 1-5 دارای بیش‌ترین میزان فنل کل (61/1482 میلی­گرم اسید گالیک) و کدژنوتیپ 2- 14 حائز بیش‌ترین میزان فلاونوئید کل (53/837 میلی­گرم کوئرستین) و آنتوسیانین کل (06/452 میلی­گرم سیانیدین3 گلیکوزید) در یک‌صد گرم میوه خشک بود. بالاترین میزان فیبرخام (96/54 درصد)، آهن (49/138 قسمت در میلیون) و منیزیوم (39/1426 قسمت در میلیون) مربوط به کدژنوتیپ 1-10 و بالاترین میزان پروتئین (26/4 درصد) و مس (80/6 قسمت در میلیون) به کدژنوتیپ 2-14 اختصاص یافت. از لحاظ محتوای قند کل، دو کدژنوتیپ بی دانه و 3-5 به ترتیب با میزان 61/59 و 67/25 درصد قند، تفاوت چشمگیری نسبت به سایر کدژنوتیپ­ها داشتند. در مجموع ارزیابی صفات اندازه­گیری شده، کدژنوتیپ 2-14 به دلیل دارا بودن بالاترین میزان فلاونوئید کل، آنتوسیانین کل، پروتئین و مس ژنوتیپ برتر بود. بررسی خصوصیات بیوشیمیایی میوه زرشک­های ‌بومی و بهره­وری از ارزش­های تغذیه­ای این محصول ارزشمند می‌تواند منجر به کسب دانش فنی در زمینه تهیه فرآورده­های غذایی زرشک به عنوان یک فناوری بومی شده و سبب توسعه ‌اقتصادی‌‌ در مناطق تولید زرشک گردد.