در امتداد زمان و مکان؛ بررسی و تحلیل اندیشة «معماری ممتد» در پروژة پردیس مرکزی دانشگاه قوچ

Abstract

یکی از اصلی‌ترین چالش‌های دانش منظر، کشف راهبردهای عملی برای اعمال نگرش منظرین در مقیاس پروژه‌های عملیاتی است. در این میان یکی از مناقشه‌آمیزترین مقیاس‌های پروژه، مقیاسی میانی ا‌ست که در مرز مشترک پروژة معماری و منظر تعریف می‌شود و تاکنون صاحب‌نظران هرکدام از این دو حوزه کمتر به آن پرداخته‌اند. «معماری ممتد» به‎عنوان رویکردی مبتنی‌بر «نگرش منظرین» به پروژه، در مرز معماری و منظر حرکت می‌کند و با مطالعة دقیق مؤلفه‌های منظر پروژه، از طریق دو اصل «امتداد زمانی» و «امتداد مکانیِ» بستر پروژه؛ به دنبال آن است تا اثری خلق نماید که در عین همراه داشتن حافظۀ تاریخی، مبشر شکوفایی آینده باشد و افزون بر این دو، روح زمانة خود را نیز به نمایش بگذارد. همچنین اثر باید در کنار پاسخگویی به برنامه، در تعامل با منظر طبیعی پیرامون شکل گیرد و بیانگر زیبایی‌شناسی جغرافیای بستر نیز باشد. این پژوهش در پی آن است تا با استفاده از دستگاه سه‌عضویِ معنا، کارکرد و زیبایی‌شناسی به تحلیل پردیس مرکزی دانشگاه قوچ به‎عنوان یکی از شاخص‌ترین پروژه‌هایی که با این نگرش شکل گرفته است بپردازد و با ارزیابی ابعاد متفاوت آن، موفقیت راهبردهای اعمال شده را از نگرگاه مطابقت با منظر پروژه به بحث بگذارد. از سویی نظر بر آنکه رویکرد «معماری ممتد» علی‌رغم توفیق نسبی در انعکاس رویکرد منظر در مقیاس میانی معماری و محوطه، فاقد پیشینة تئوری جهت کشف راهبردهای عملی دستیابی به اهداف منظرین پروژه است، این جستار به بازشناسی و دسته‌بندی این رویکردها از طریق بازخوانی پروژه نیز می‌پردازد. در نهایت تحلیل این اثر بیانگر موفقیت چشمگیر آن در بیان مفاهیم منظر در مقیاس میانی معماری و منظر است و می‌توان مهم‌ترین راهبردها در دستیابی به هدف پروژه را «وحدانیت معنایی»، «ادغام کاربری‌ها»، «انعطاف کاربری‌ها»، «هم‌نوایی فرمی»، «استمرار فرمی» و «ارجاع فرمی» برشمرد.