مکان‌یابی اسکان موقت و سایت‌های مدیریت بحران در شهر سمنان با روش ارزیابی چندمتغیره

Abstract

زمینه و هدف: مکان مناسب برای اسکان موقت پس از زلزله یکی از چالش‌های اصلی مدیریت بحران به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. بنابراین لازم است طرح‌های مکان‌یابی قبل از وقوع حادثه زمین‌لرزه برای جمعیت بی‌خانمان ایجاد شود. هدف این مقاله آن است تا باشناخت ابعاد و جنبه‌های موثر و تعیین معیارهای مکان‌یابی برای اسکان موقت به شناسایی و رتبه‌بندی مکان‌های مناسب جهت اسکان موقت درمیان فضاهای سبز، فضاهای بایر و فضاهای ورزشی در شهر سمنان بپردازد. روش: این پژوهش جزءپژوهش‌های کاربردی است و از نظر نحوه گردآوری داده، یک پژوهش توصیفی-تحلیلی و از نظر نوع داده، یک پژوهش ترکیبی است. در این پژوهش با استفاده از آخرین طرح جامع شهر سمنان 1394 و نظرات کارشناسان، به تجزیه و تحلیل شاخص‌ها با استفاده از روش تحلیل سلسه مراتبی AHP و نرم‌افزار Expert Choiceپرداخته شده است. برای مشخص کردن و اولویت‌بندی بهترین گزینه‌های برای ایجاد اسکان موقت درشهر سمنان در برابر زلزله از نرم‌افزار Arc GIS10 استفاده شده است. یافته‌ها: در این پژوهش 12 معیار اصلی را برای انتخاب بهترین گزینه برای ایجاد مکان‌های اسکان موقت در زمان زلزله در شهر سمنان انتخاب شده است. فرایند مکان‌یابی در قالب3 پهنه عملکردی شهر شامل فضاهای سبز عمومی، اراضی بایر و مراکز ورزشی به‌عنوان مناطق تجمع جمعیت انجام شده است. بر این اساس، مکان‌یابی ستادهای اسکان موقت موقعیت 32 نقطه مورد ارزیابی و اولویت‌بندی قرار گرفته است. نتیجه‌گیری: باتوجه به نتایج به‌دست آمده از این پژوهش شهر سمنان را به 6 محدوده عملیاتی رتبه‌بندی کرده و سایت‌ها را به سه سطح مادر، اصلی (محلی) و پشتیبان و تقسیم کرده است. سایت‌های مادر اساسی‌ترین سایت‌ها در بحران‌های درجه 1 و سایت‌های محلی در انواع بحران‌ها (درجه 1، درجه 2 و درجه 3) کاربرد دارند. سایت‌های پشتیبان در مرحله بعد که باید جمعیت محدوده خود را پذیرش نمایند و در عین حال به مدیریت بحران در ستادهای محلی ملحق شوند.